SURA YA 4.
KWA JINSI GANI, KWA
NINI, NA NI NANI ALIYEFANYA BADILIKO HILI
Badiliko toka Sabato
ya kweli kwenda sabato ya uongo lililetwa na uasi mkuu uliotokea katika kanisa
la mwanzo ambalo liligeuka na kuwa katika mfumo wa Kikatoliki wa Rumi [Roma].
Sababu zilizolisukuma kanisa hili kuitupilia mbali Sabato ya Bwana na kuichagua
siku ya waabudu jua zilikuwa mbili: nazo ni hizi,
- Kuepuka kufananishwa na Wayahudi, ambao ushupavu wao wa dini na anguko lao viliwafanya kuchukiwa na watu wote;
- kutengeneza usawa ati yao na wapagani waabudu jua ili kuwaongoa wapagani waliokuwa wanaabudu jua na kuwafanya washikamane na kanisa.
Hata katika siku
zile za Mitume uasi huo ulianza kujitokeza. Paulo aliandika hivi:
"Maanaile siri
ya kuasi hivi sasa inatenda kazi" (2 Wathesalonike 2:7).
Tena mtume Paulo
alilitambua swala hilo vizuri sana na alionya na kutangaza yakwamba:
"Najua mimi ya kuwa baada ya kuondoka kwangu mbwa-mwitu wakali wataingia
kwenu wasilihurumie kundi; tena katika ninyi wenyewe watainuka watu, wakisema
mapotovu, wawavute hao wanafunzi wawandamie wao" (Mdo
20:29,30).
Ukengeufu huo kutoka
katika imani ungeenea na kukua kwa kiwango kikubwa, alisema Mtume huyo.
"Ukengeufu"
huo mkubwa, ama uasi, hatimaye ungemfunua "yule mtu wa kuasi [mtu wa
dhambi]," "mwana wa uharibifu; yule mpingamizi [Mpinga Kristo],
ajiinuaye nafsi yake juu ya kila kiitwacho Mungu ama kuabudiwa; hata yeye
mwenyewe kuketi katika hekalu la Mungu [Kanisa], akijionyesha nafsi yake
kana kwamba yeye ndiye Mungu" (2 Wathesalonike 2:3,4).
Kwa kutimiza unabii
huu uliotabiriwa, imani ya Kikristo na utawala wa kanisa la Kikristo
vikabadilika kabisa
katikati ya siku zile za Mitume na kule kutangazwa kwa uongofu wake
Konstantino
(Constantine), Mfalme wa Rumi [Roma]. Kweli ikabadilishwa na kuwa uongo, na
upotoshaji wa imani
ile ya kweli uliongezeka kasi sana kwa kiwango cha kushangaza.
"Urembo wa ibada na kawaida za ibada ambazo wala
Paulo, wala Petro hakupata kuzisikia, zikaingia kanisani kimya kimya na kuanza
kutumika, na baadaye zikadai kuwa zina cheo sawa na zile zilizowekwa na
Mungu.”
“Maofisa [wa kanisa]
ambao Mitume wale wa zamani wasingeweza kupata mahali pa kuwaweka, pamoja na
vyeo vyao ambavyo kwao [Mitume] vingekuwa havina maana yo yote kabisa, vikaanza
kuleta changamoto kwa watu, na kuitwa kuwa ni vyeo vya Mitume."
WILLIAM D. KILLEN,
D.D., THE ANCIENT CHURCH, Utangulizi kwa Toleo la Kwanza, uk. Xvi
Miongoni mwa
maadhimisho haya ya ajabu, mapya, na ya uongo yaliyoingizwa katika
kanisa lile
lililoanguka, ilikuwa ni sikukuu ya Jumapili.
Wilhelm August John
Neander, mwanathiolojia mkuu na mwanahistoria wa Kijerumani toka
Heidelberg, ambaye
kitabu chake cha 'HISTORY OF THE CHRISTIAN RELIGION AND
CHURCH' kina
thamani kubwa na sifa kiasi cha kumpatia cheo cha "mkuu wa wanahistoria
wa Kanisa,"
anatangaza kwa kusema kweli tupu:
"Upinzani kwa dini ile ya Kiyahudi ulisababisha
kutangazwa kwa sikukuu maalum ya Jumapili mapema sana, naam, ikiwa badala ya
Sabato.... Sikukuu ya Jumapili, kama zilivyo sikukuu nyingine zote, daima
ilikuwa ni amri ya wanadamu tu, nayo ilikuwa mbali na makusudi ya wale Mitume
kuweza kuanzisha amri ya Mungu kwa njia kama hii, na tangu mwanzo wa kanisa la
Mitume wazo hili la kuhamisha sheria za Sabato kwenda Jumapili lilikuwa mbali
nao. Labda, mwishoni mwa karne ya pili ndipo matumizi potofu kama hayo yalianza
kufanyika; maana kufikia wakati ule watu wanaonekana kwamba walianza kufikiria
kuwa kufanya kazi siku ya Jumapili ilikuwa ni dhambi." -----
Rose's translation from the first German edition, uk.l86.
JE KUABUDU SIKU YA
SABATO KULIPIGWA MARUFUKU?
Utunzaji wa siku ya
saba haukukatizwa na Wakristo wale wa kwanza kwa kipindi kirefu baada ya kupaa
kwake Kristo. Mamia ya miaka yalikuwa yamepita kabla ya nguvu na uwezo wa Upapa
(Papacy) kuiondoa kanisani. Kusema kweli, kamwe haijakatizwa kabisa kabisa, kwa
vile siku zote kumekuwako na mbegu ya wenye haki walioendelea kuwa waaminifu na
watiifu kwa Sabato takatifu ya Mungu. Hebu turejee baadhi ya maandiko
yaliyoandikwa na wanathiolojia mbalimbali:-
Bwana Morer,
mchungaji msomi wa Kanisa la Kiingereza (Church of England), asema
Kwamba:-
"Wakristo wale wa zamani walikuwa na kicho
kikubwa sana kwa Sabato, nao waliitumia siku hiyo kwa ibada na mahubiri. Na
hapana mashaka yo yote kwamba waliipata desturi hiyo toka kwa Mitume
wenyewe." DIALOGUES ON THE LORD'S DAY, uk.l89.
Profesa Edward
Brerewood wa Chuo cha Gresham, London, kutoka katika Kanisa lilo hilo
asema hivi:
"Sabato ile ya zamani iliendelea kuwako na
kutunzwa... na Wakristo wale wa Kanisa la Mashariki (East Church), kwa zaidi ya
miaka mia tatu baada ya kifo cha Mwokozi wetu."
A LEARNED TREATISE OF THE SABBATH, uk.77.
Mwanathiolojia
mwangalifu na msema kweli na mwanahistoria, Lyman Coleman, asema
hivi:
"Kuendelea mpaka kufikia karne ile ya tano
utunzaji wa Sabato ya Kiyahudi uliendelezwa na kanisa la Kikristo, lakini nguvu
yake na utaratibu wake wa ibada vikaendelea kupungua pole pole mpaka hapo
ilipokoma kabisa kutunzwa."
ANCIENT
CHRISTIANITY EXEMPLIFIED, Sura ya 26, Sehemu ya 2, uk.527.
Socrates,
mwanahistoria ya kanisa Myunani aliyeishi katika karne ile ya tano, ambaye kazi
yake ilikuwa ni
maendelezo ya ile ya Eusebio [Eusebius] asema hivi:
"Karibu
makanisa yote ulimwenguni wanaadhimisha meza takatifu ya Bwana siku ya Sabato
ya kila juma, lakini
Wakristo wale walioko Alexandria na Rumi, kutokana na mapokeo fulani
ya zamani, wameacha
kufanya hivyo." ECCLESIASTICAL HISTORY v.22.2l,22, in A SELECT
LIBRARY OF NICENE AND POST-NICENE FATHERS, 2d Series, Vol.II, uk.l32.
Sozomen,
mwanahistoria wa kanisa mwingine wa karne ile ya tano, anathibitisha kwa
maneno haya:
"Watu walioko Constantinople, na
karibu wa kila mahali, wanakusanyika pamoja siku ya Sabato, na vile vile katika
siku ya kwanza ya juma, desturi ambayo kamwe haifuatwi kule Rumi na kule
Alexandria." ECCLESIASTICAL HISTORY, vii.l9, in A
SELECT LIBRARY OF NICENE AND POST-NICENE FATHERS, 2d Series, Vol. II, uk.390.
UPOTOFU WA UKRISTO
Utunzaji wa siku ya
Jumapili ulianza kipindi cha mapema katika historia ya kanisa. Walakini, kule
kuingizwa kwake [Jumapili] mapema sio sababu ya kuifanya iwe halali
kuadhimishwa kama wajibu ulioagizwa na Maandiko. Amri ile tu itokayo
katika Maandiko ndiyo inayotosheleza kwa jambo kama hilo. Wala hakuna amri kama
hiyo inayotokana na Maandiko kwa kuiadhimisha Jumapili.
Hakuna idhini yo
yote ya Maandiko kwa kuingiza mageuzi yale potofu katika kanisa lile la
kwanza, ambalo
hatimaye liligeuka na kuwa Upapa. Juu ya suala hilo, Dowling, katika
kitabuchake cha 'HISTORY OF ROMANISM,' anasema maneno haya:
"Hakuna cho
chote kinachoushtua moyo wa mwanafunzi mwangalifu wa historia ya kale ya
kanisa kwa mshangao
mkubwa sana kama kipindi kile cha mapema sana ambacho kilishuhudia uingizaji
[kanisani] wa upotofu mwingi sana wa Ukristo, ambao umo katika mfumo wa Kiroma,
ukiotesha mizizi yake na kukua; hata hivyo isidhaniwe kwamba waasisi wale wa kwanza
wa mawazo hayo mengi pamoja na kawaida zake ambazo ni kinyume na Maandiko ya
kuwa walikusudia kuvipandikiza viini hivyo vya upotofu, wakitazamia au hata
kuwazia kwamba vingekua kiasi hicho na kuzalisha mfumo mkubwa na wa
kuchukiza kama huo uliojaa ushirikina na makosa mengi kama ule wa Upapa."
Thirteenth ed., i.1, Sec. 1, uk.65.
MUUNGANO WA UKRISTO
POTOFU NA UPAGANI.
Hivyo ndivyo
inavyoonekana ya kwamba muungano huu kati ya Ukristo potofu na upagani
uliozalisha Ukatoliki wa Rumi ulikuwa ndio udongo ulimokua ule utunzaji wa
sabato ya bandia, yaani, Jumapili. Mfumo huu wa Ukatoliki na Jumapili ni kitu
kimoja. Vyote viwili chimbuko lake ni katika upagani, na vyote viwili
vilipandikizwa katika kanisa la Kikristo kwa kipindi kile kile kimoja.
Vyote viwili
viliufagilia mbali upinzani wote, na kuwa sehemu za mamlaka zile zilizouongoza
ulimwengu ule wa Kikristo. Baada ya kujizatiti, vyote viwili vikatafuta njia ya
kuelezea chimbuko lao kuwa linatoka siku zile za Mitume. Papa akadai
kwamba yeye anachukua mahali pa Petro, na Jumapili nayo ikadai kwamba siku
ile ya ufufuo ndilo chimbuko lake. Madai yote mawili hayakuwa na ukweli
wo wote ndani yake, wala hakuna dai lo lote katika hayo mawili lililopata
kuthibitishwa [kwa Maandiko].
Hata hivyo,
udanganyifu huu wa aina mbili ulikua sana sana na kupata nguvu kubwa sana, Papa
akiwa ndiye Bwana wa Maaskofu na Jumapili nayo ikiwa Bwana wa siku zote; lakini
kule kufanikiwa kwao [Papa na Jumapili] kulimfukuza yule Bwana wa uzima nje ya
kanisa, na kumwacha humo yule Mpinga Kristo peke yake.
Mmojawapo wa
watetezi (apologist) wa siku hii ya kipagani katika miaka ile ya mwanzo,
Tertullian, aliyetambulikana kama mwandishi wa kanisa na Kanisa la Katoliki,
aliyaandikia kitabu mataifa yale yaliyokuwa bado yanaendelea kuabudu sanamu, na
katika kitabu hicho alijaribu kuiondoa hali ya kuchanganyikiwa iliyoletwa na
kule kuichagua siku ile ya Jumapili kulikofanywa na Wakristo, ambayo [Jumapili]
ilizusha wazo la kwamba [Wakristo] walikuwa wanageukia kabisa kwenye ibada ya
jua. Yeye asema hivi:
"Kwa kujali
sana uungwana wetu yatupasa kukiri kwamba wengine wanadhani jua ni mungu wa
Wakristo, kwa sababu ni jambo linalojulikana kabisa kuwa tunasali tukielekea
mashariki, au kwa sababu tunaifanya Jumapili kuwa sikukuu yetu. Ni nini
basi? Je, ninyi mnafanya chini ya hayo? Je, wengi miongoni mwenu, wakati
mwingine kwa kujifanya kuwa mnaviabudu viumbe vile vya mbinguni (heavenly
bodies), hamchezeshi vile vile midomo yenu kuelekea kule jua linakotokea? “
“Ndio ninyi ambao,
kwa vyo vyote, mmeliingiza hata jua katika kalenda yenu ya juma; nanyi
mmependelea kuichagua siku yake hii [Jumapili] kuliko siku ile iliyotangulia,
kuwa ndiyo siku inayofaa katika juma aidha kwa kuacha kabisa kuogelea, au
kuahirisha mpaka jioni itakapofika, kwa ajili ya kupumzika na kula karamu zenu.
Kwa kufuata desturi hizi, kwa makusudi mnajitenga na kawaida zenu za ibada na
kuzitumia zile za wageni." AD NATIONES, i.l3, in
THE ANTE-NICENE FATHERS, Vol. III, uk.l23
Utetezi wa pekee
ambao mwandishi huyo Mkristo wa zamani aliweza kutoa kwa kuichukua Jumapili
kutoka kwa Wapagani ulikuwa ni ule wa kuwauliza swali hili: "Je, ninyi
mnafanya chini ya hayo?" Anaonyesha kwamba ni Wapagani walio"liingiza
jua katika kalenda ya juma," na hao ndio walioipendelea Jumapili kuliko
ile "siku iliyotangulia," ambayo ilikuwa ni Sabato. Anatoa hoja
yake kwa kusema kwamba kwa jinsi gani, basi, wangeweza kuwakaripia Wakristo kwa
kuiga mfano wao wenyewe? Hakika huu ni ushahidi wa kutosha kuhusu
chimbuko ambako utunzaji wa Jumapili ulianzia.
AMRI YA JUMAPILI YA
ZAMANI SANA IJULIKANAYO KATIKA HISTORIA.
Konstantino alikuwa
Mfalme wa Rumi kuanzia mwaka 306 mpaka 337 B.K. Yeye alikuwa mwabudu jua katika
kipindi cha mwanzo cha utawala wake. Baadaye alijitangaza mwenyewe kuwa
ameongoka na kuwa Mkristo, lakini ndani ya moyo wake aliendelea kuwa mshabiki
wa kuabudu jua.
Kuhusu dini yake,
Edward Gibbon, katika kitabu chake cha 'THE DECLINE AND FALL OF THE ROMAN
EMPIRE, asema hivi:
"Ushabiki wa
dini wa Konstantino ulielekezwa kwa bidii zaidi kwenye jua, Apolo (Apollo) wa
miungu ya Wayunani na Warumi; naye [Konstantino] alipendezwa kuwakilishwa kwa
ishara za mungu huyo wa nuru na mashairi.”
Yeye ndiye
aliyeiweka Amri ya Jumapili ya zamani sana ijulikanayo katika historia ni ile
ya Konstantino iliyotangazwa mwaka 321 B.K. Inasomeka hivi:
"Katika siku
tukufu ya jua hebu mahakimu na watu wale wanaokaa mijini wapumzike, na viwanda
vyote vifungwe.” Mfalme huyu
alizungumzia pia kuhusu watu wa vijijini alisema hivi:-
“Walakini huko
vijijini [mashambani] watu wale wanaoshughulika na kilimo wanaweza kuendelea na
kazi zao kwa uhuru na kwa kulindwa na sheria hii; kwa sababu mara nyingi
hutokea kwamba siku nyingine yo yote haifai sana kwa kupanda mbegu za nafaka au
kwa kupanda mizabibu; isije ikawa kwa kupuuzia wakati ule unaofaa kwa shughuli
kama hizo mibaraka ile ya mbinguni ikapotezwa. “ CODEX
JUSTINIANUS, lib.3, tit.l2,3; translated in PHILIP SCHAFF, D.D.,HISTORY OF THE
CHRISTIAN CHURCH (Seven-volume edition, l902), Vol.III, uk.380.)
Rejea
WILLIAM D. KILLEN,
D.D., THE ANCIENT CHURCH
Rose's translation
from the first German edition,uk.l86.
Wilhelm August John
Neander, 'HISTORY OF THE CHRISTIAN RELIGION AND CHURCH'
Ahsante, Mungu akubariki
No comments:
Post a Comment